Op de campus Erfgoed/kunstcollectie
“We hebben duizenden objecten, denk aan hoogleraarportretten of complexe mechanische rekenmachines, die gebruikt zijn bij wetenschappelijk onderzoek”, vertelt Charlotte Rixten, hoofd van de afdeling Academisch Erfgoed. “Daarnaast zijn er nog eens tienduizenden objecten in beheer bij faculteiten zelf, zoals de enorme satellieten van de faculteit Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek.” Behalve erfgoed maken ook de universiteitsgeschiedenis en kunstobjecten deel uit van de afdeling. Universiteitshistoricus Abel Streefland valt bijvoorbeeld binnen het team en vorige zomer is er een art challenge geweest. “We hebben twee kunstenaars gevraagd om een kunstwerk te verzinnen dat komt te staan in het water voor de faculteit Industrieel Ontwerpen.”
Expeditie
Onlangs is een ambitieus project gestart om het erfgoed van alle faculteiten beter voor het voetlicht te brengen. Daar komt veel maatwerk bij kijken, legt Rixten uit. “De faculteit Bouwkunde heeft bijvoorbeeld een eigen stoelen- en maquette- collectie. Daar kunnen we iets heel anders toevoegen dan bij de faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica. Die heeft een groep enorm betrokken vrijwilligers, maar allerlei objecten die nog niet in kaart zijn gebracht.” Voor het project zijn twee nieuwe medewerkers in dienst genomen. “Een van hen gaat op expeditie naar faculteiten om nieuwe objecten te beschrijven. Zo van: we weten dat daar iets staat, maar wat is het precies? Het is een proces van samen met de faculteiten ontdekken en vervolgens overleggen wat ze er mee kunnen doen.” Ze is zelf ook op expeditie geweest binnen de TU. “Deze universiteit is heel anders dan Villa Mondriaan, het museum in Winterswijk waar ik eerst directeur was. Daar is het vrij vastomlijnd: dit is ons gebouw en in deze zalen hebben we wisselende tentoonstellingen. Op de universiteit zitten we overal met ons erfgoed. We zijn een museum zonder museumgebouw.” Zo bracht ze een paar uur met curator Marietje Ruijgrok door in het depot van Trésor, de schatkamer van de TU Library. Hier worden boeken, tijdschriften, prenten, kaarten en foto’s van vóór 1900 bewaard.
Delfts ingenieursverhaal
Eén van Rixtens missies is het Delftse academische erfgoed zichtbaarder maken voor en ín de rest van Nederland. Dat houdt niet op bij de Delftse gemeentegrens. Neem het Waterloopbos bij Marknesse in de Noordoostpolder. “Delftse wetenschappers hebben daar vanaf de jaren vijftig wateronderzoek gedaan”, zegt Rixten. Indertijd zijn er allerlei grootschalige proefopstellingen van waterkeringen en dammen neergezet. Inmiddels is het bos overgedragen aan Natuurmonumenten, maar je vindt er nog steeds restanten en ruïnes van de waterwerken. “Die vroege inbedding van de TU in de techniek in Nederland wil ik meer aandacht en zichtbaarheid geven.” Volgens Rixten is er op de TU veel besef over het belang van geschiedenis en erfgoed. Dit uit zich in verschillende onderzoeksprojecten. Als voorbeeld noemt ze All Maps, een project van onder anderen digitale curator Jules Schoonman. All Maps maakt het mogelijk om historische kaarten over huidige kaarten heen te leggen, bijvoorbeeld om historisch onderzoek te doen.
Rixten stelt zich ook ten doel de gelaagdheid van het Delftse ingenieursverhaal naar voren te brengen. Zo kijkt ze nu naar hoe de universitaire gemeenschap anders is gaan denken over het energievraagstuk en de samenwerking met de fossiele industrie. Daar zitten veel kanten aan omdat de TU zoveel verschillende facultaire culturen heeft, met medewerkers en studenten van verschillende statuur en uit allerlei windrichtingen. “Het is net als die Russische matroesjka-poppetjes. Achter elk verhaal schuilt weer een nieuw verhaal. De tijd en ruimte die we krijgen om dit allemaal uit te diepen is enorm fijn. Want als je niet weet waar je vandaan komt, blijf je in rondjes lopen.”
© Sam Rentmeester
Charlotte Rixten: “Op de universiteit zitten we overal met ons erfgoed. We zijn een museum zonder museumgebouw.”
©Sam Rentmeester
‘Als je niet weet waar je vandaan komt, blijf je in rondjes lopen’
De marmeren Appel
Locatie: Faculteit 3mE
Rixten: “Je moet ervoor gaan zitten, maar dit kunstwerk zonder titel stelt een scheepsschroef voor. Het is gemaakt van marmer en gegoten graniet. Dat is ander materiaal dan wat hij doorgaans gebruikte, waardoor het een heel ander soort Karel Appel is dan waar de meeste mensen hem van kennen.”
De Salami
Locatie: Ingang TU Aula
“Dit kunstwerk is in 1966 gemaakt door kunstenaar Carel Visser”, zegt Rixten. “Hij vond de Aula lijken op een happend monster, inclusief boven- en onderkaak. Daarom maakte hij een object dat een salami met afgesneden plakjes moet voorstellen.”
Het beeld van Prometheus
Locatie: Mekelpark
Rixten: “Hier komt oud en nieuw samen. Het vorige kunstwerk is in 2012 gestolen en niet meer teruggevonden. De oorspronkelijke sokkel is blijven staan. Die is hergebruikt voor een nieuw kunstwerk, dat het silhouet van het gestolen Prometheusbeeld voorstelt.”
De sokkel van voormalige Floppy Tower
Locatie: Het water voor de faculteit Industrieel Ontwerpen (IO)
“De Floppy Tower die hier eerst stond, was een kunstwerk en experiment van kunstenaar en IO-medewerker Wim Schermer. Het is weggehaald nadat het een paar keer is omgevallen. We hebben twee kunstenaars, Jan Koen Loman en Niels Albers, gevraagd om een nieuw kunstwerk te ontwikkelen. Het kunstwerk dat er uiteindelijk komt, zal ook de waterkwaliteit van de omliggende vijver verbeteren. Dat is onderdeel van de opdracht.”